Υψηλό είναι το ποσοστό των ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια που τα επίπεδα διαφόρων μικροθρεπτικών συστατικών στον οργανισμό τους δεν είναι φυσιολογικά, συμπεριλαμβανομένης της βιταμίνης D, του σεληνίου, του ψευδαργύρου και του σιδήρου.
Υπολογίζεται ότι το ήμισυ αυτών των ασθενών μπορεί να έχει έλλειψη ή ανεπάρκεια σε ένα ή περισσότερα από τα συγκεκριμένα μικροθρεπτικά συστατικά. Ο λόγος είναι, τις περισσότερες φορές, ότι καταναλώνουν λιγότερη από τη συνιστώμενη ημερήσια ποσότητα. Η πρόσληψη της βιταμίνης D (97% των ασθενών), του σεληνίου (95%), του ψευδαργύρου (65%) και του σιδήρου (46%) είναι εκείνες που βρίσκονται συχνότερα σε ανεπάρκεια. Άλλος ένας λόγος μπορεί να είναι η μειωμένη εντερική απορρόφηση και η αυξημένη απέκκριση στα ούρα.
Όμως, τα μικροθρεπτικά συστατικά είναι απαραίτητα για τη μετατροπή των μακροθρεπτικών συστατικών (όπως τα λιπαρά και οι υδατάνθρακες) σε ενέργεια των κυττάρων του μυοκαρδίου. Παρότι τα τελευταία λαμβάνονται σε μεγάλες ποσότητες, η ποσότητα των μικροθρεπτικών συστατικών που έχει ανάγκη ο οργανισμός είναι πολύ μικρή. Και οι χαμηλές συγκεντρώσεις στο πλάσμα του αίματος έχουν συσχετιστεί με μειωμένη ποιότητα ζωής και κακή έκβαση της νόσου…
Η έρευνα υποστηρίζει τη χρησιμότητα της χορήγησης κάποιων μικροθρεπτικών συστατικών μέσω συμπληρωμάτων διατροφής, για τη βελτίωση της αντιμετώπισης της καρδιακής ανεπάρκειας επιπροσθέτως, βεβαίως, της φαρμακοθεραπείας.
Μια πρόσφατη μελέτη, που δημοσιεύθηκε στη διαδικτυακή έκδοση του επιστημονικού περιοδικού Journal of Internal Medicine, έδειξε ότι η χορήγηση συμπληρωμάτων μικροθρεπτικών συστατικών -ιδιαίτερα ο συνδυασμός συνενζύμου Q10 (CoQ10), ψευδαργύρου, χαλκού, σεληνίου και σιδήρου- δύναται να βελτιώσει τη λειτουργία του μυοκαρδίου στους πάσχοντες από καρδιακή ανεπάρκεια, δεδομένου ότι ένας σημαντικός παράγοντας ανάπτυξης όσο και επιδείνωσης της νόσου είναι η μείωση της βιοενεργειακής ικανότητας.
Ειδικότερα, ο σίδηρος είναι απαραίτητος για τη μεταφορά οξυγόνου και την παραγωγή τριφωσφορικής αδενοσίνης (ΑΤΡ), μιας ένωσης που δίνει ενέργεια για τη συνεχή συστολή και χάλαση της καρδιάς, Αρκετές έχουν δείξει ότι η έλλειψή του είναι επιβλαβής, καθώς προκαλεί τη μείωση της συσταλτικότητας και χαλάρωσης των καρδιακών μυοκυττάρων, μεταξύ άλλων.
Εκτιμάται ότι ανεπάρκεια σιδήρου έχουν πάνω από 2 δισεκατομμύρια άτομα παγκοσμίως, καθιστώντας την την πιο συχνή διατροφική ανεπάρκεια. Οι περισσότεροι ασθενείς έχουν ή θα εμφανίσουν ανεπάρκεια σιδήρου και θα κληθούν να αντιμετωπίσουν χειρότερα συμπτώματα, ποιότητα ζωής και έκβαση της νόσου.
Σύμφωνα με μια επικαιροποιημένη μετα-ανάλυση μελετών που περιλάμβανε ασθενείς με έλλειψη σιδήρου, η χορήγηση ενδοφλέβιου σιδήρου μειώνει τη νοσηλεία για καρδιακή ανεπάρκεια κατά περίπου 30%.
Η σοβαρή ανεπάρκεια σεληνίου σχετίζεται με μια σπάνια αλλά θανατηφόρα μορφή διατατικής μυοκαρδιοπάθειας – τη νόσο Keshan, η οποία είναι αναστρέψιμη με τη συμπληρωματική χορήγηση του μετάλλου αυτού. Όταν τα επίπεδά του είναι ιδιαίτερα χαμηλά μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη ανοχή στην άσκηση, χειρότερη ποιότητα ζωής και υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας. Παρά τον περιορισμένο αριθμό ελεγχόμενων μελετών για την επίδραση της συμπληρωματικής χορήγησης σεληνίου σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια, σε μία μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε ηλικιωμένους (μεταξύ των οποίων υπήρχαν άτομα με τη νόσο), μείωσε τη θνησιμότητα όταν συνδυάστηκε με το συνένζυμο Q10 (CoQ10).
Το συνένζυμο CoQ10 (ουβικινόνη) είναι μια αντιοξειδωτική ουσία που αναστέλλει την υπεροξείδωση των λιπιδίων και των λιποπρωτεϊνών και προστατεύει τα κύτταρα από τις ελεύθερες ρίζες. Βρίσκεται σε υψηλές συγκεντρώσεις στην καρδιά και η ανεπάρκεια του σχετίζεται με τη σοβαρότητα της καρδιακής ανεπάρκειας. Ορισμένες έρευνες σχετικά με τη συμπληρωματική χορήγηση CoQ10 στους ασθενείς έδειξαν ότι τους ανακουφίζει από τα συμπτώματα, βελτιώνει την ικανότητα και τη διάρκεια άσκησης, της κατανάλωσης οξυγόνου, προσφέρει καλύτερη ποιότητα ζωής και μείωση των σοβαρών καρδιακών συμβάντων.
Τα ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα ψευδαργύρου μπορεί να οδηγήσουν σε αυξημένο κίνδυνο θανάτου είτε από την ανεπάρκεια είτε από άλλη αιτία. Σχετίζεται με αυξημένη φλεγμονή και μυοκαρδιακή βλάβη, καθώς και με μειωμένη ικανότητα άσκησης. Ούτε γι’ αυτό το μικροθρεπτικό συστατικό έχουν γίνει μεγάλες ελεγχόμενες μελέτες σχετικά με την επίδρασή του στους ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια, αλλά υπάρχουν στοιχεία που υποστηρίζουν τη συνδυαστική χορήγηση ψευδαργύρου και σεληνίου, για τη βελτίωση του κλάσματος εξώθησης της αριστερής κοιλίας (LVEF), και τη χορήγηση συμπληρωμάτων πολλαπλών μικροθρεπτικών συστατικών (συμπεριλαμβανομένου του ψευδαργύρου) για την αύξηση του LVEF και του τελικού διαστολικού όγκου της αριστερής κοιλίας.
Η έλλειψη χαλκού σχετίζεται με προβλήματα συνδετικού ιστού, μυϊκή αδυναμία, αναιμία, μειωμένη μιτοχονδριακή αναπνοή και μειωμένη παραγωγή τριφωσφορικής αδενοσίνης (ATP). Σε μία δοκιμή αξιολογήθηκε ο ρόλος του συμπληρώματος χαλκού σε άτομα με ισχαιμική καρδιακή νόσο, και τα αποτελέσματα αναμένονται.
Οι ερευνητές υποστηρίζουν τη χορήγηση συμπληρωμάτων ως προφυλακτικό μέτρο για την εμφάνιση καρδιακής ανεπάρκειας. Σύμφωνα με αυτούς, το ανεπαρκές μυοκάρδιο μπορεί να είναι “μια μηχανή χωρίς καύσιμα”. Ωστόσο, η αύξηση της παροχής ενεργειακών υποστρωμάτων (π.χ. λιπαρά οξέα, γλυκόζη, κετόνες) είναι ανεπιτυχής εάν τα μιτοχόνδρια δεν μπορούν να μετατρέψουν αυτά τα ενεργειακά υποστρώματα σε καύσιμο (ATP). «Η ανεπάρκεια μικροθρεπτικών συστατικών αλλάζει το παράδειγμα από “μια μηχανή χωρίς καύσιμα” σε “μια ελαττωματική μηχανή σε πορεία αυτοκαταστροφής”», ισχυρίστηκαν.
Οι συγγραφείς πρόσθεσαν ότι πρωταρχικό μέλημα πρέπει να είναι η εξατομικευμένη διατροφική καθοδήγηση, η οποία θα λαμβάνει υπόψη την υγεία του ασθενή και θα του προσφέρει τα απαραίτητα μικροθρεπτικά συστατικά στις κατάλληλες γι’ αυτόν ποσότητες, ούτως ώστε να λειτουργούν προστατευτικά.
