Στην σημερινή ανεπτυγμένη κοινωνία διαπιστώνεται ολοένα αυξανόμενη ευαισθητοποίηση και κλίση προς φυτικές πηγές τροφίμων έναντι των ζωικών. Αυτή η φυτοφαγική προσέγγιση μπορεί να βασίζεται σε πληθώρα λόγων είτε ηθικών και περιβαλλοντικών είτε θρησκευτικών και υγείας. Ο επακόλουθος προβληματισμός που αναδύεται, λοιπόν, είναι αν η ζωική πρωτεΐνη μπορεί να αντικατασταθεί με τη φυτική και πως θα γίνει η ανάλογη προσαρμογή για ένα ισορροπημένο διατροφικό πλάνο. Στο συγκεκριμένο άρθρο θίγεται το προαναφερθέν ζήτημα, τονίζοντας επίσης τη σημαντικότητα των δύο ειδών πρωτεϊνών.
Οι πρωτεΐνες, γενικότερα, αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της διατροφής, απαραίτητο για την επιβίωση του οργανισμού καθώς εμπλέκονται σε πολυάριθμες διαφορετικές λειτουργίες στο ανοσοποιητικό, στο πεπτικό, στους μύες, στα κύτταρα, στο αίμα, στο δέρμα κ.ά. Οι πρωτεΐνες συγκροτούνται από συνδυασμούς 22 αμινοξέων εκ των οποίων τα 9 δεν τα συνθέτει ο οργανισμός και λαμβάνονται εξωγενώς από τη διατροφή, γι αυτό και ονομάζονται απαραίτητα αμινοξέα. Οι πρωτεΐνες θεωρούνται υψηλής διατροφικής αξίας όταν περιέχουν και τα 9 απαραίτητα αμινοξέα.
Ζωικές πρωτεΐνες
Οι ζωικές πρωτεΐνες είναι υψηλής βιολογικής αξίας διότι περιέχουν τον κατάλληλο συνδυασμό απαραίτητων αμινοξέων και βρίσκονται κατά κύριο λόγο σε:
- Κοτόπουλο
- Γαλοπούλα
- Κόκκινο κρέας
- Συκώτι
- Αυγά (ασπράδια)
- Γαλακτοκομικά
- Ψάρι και θαλασσινά
Οι ζωικές πηγές πρωτεϊνών περιέχουν αντίστοιχα και άλλα θρεπτικά συστατικά όπως η βιταμίνη Β12 και ο σίδηρος, σε μεγαλύτερο βαθμό από τις φυτικές πηγές. Ωστόσο, τα ζωικά τρόφιμα στα οποία συναντώνται υψηλής βιολογικής αξίας πρωτεΐνες περιέχουν επίσης αυξημένα κορεσμένα λιπαρά και χοληστερόλη. Μετά-αναλύσεις έχουν συσχετίσει τα παραπάνω με αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο και θνητότητα σε αντίθεση με φυτικής πηγής πρωτεΐνες που μειώνουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο αν και εφόσον δεν υπάρχουν διατροφικές ελλείψεις.
Φυτικές πρωτεΐνες
Οι φυτικές πρωτεΐνες περιέχονται σε τρόφιμα που είναι υψηλά σε αντιοξειδωτικά και φυτικές ίνες σε αντίθεση με τα ζωικά προϊόντα. Οι κυριότερες πηγές πλούσιες σε φυτικές πρωτεΐνες είναι :
- Όσπρια
- Προϊόντα σόγιας
- Ωμοί ξηροί καρποί και τα αντίστοιχα βούτυρά τους
- Δημητριακά
- Λαχανικά ωμά
- Σπόροι κάνναβης και σπόροι chia
- Λιαστές ντομάτες
Πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα φανέρωσαν πως η κατανάλωση ποικιλίας φυτικών προϊόντων καλύπτουν πλήρως τις απαιτήσεις τους σε πρωτεΐνη ημερησίως.
Συμπερασματικά, οι φυτικές πρωτεΐνες ενδέχεται να μην έχουν την ίδια πρωτεϊνική σύσταση με τις ζωικές και να περιέχουν σε μικρότερη συγκριτικά ποσότητα κάποια απαραίτητα αμινοξέα. Για παράδειγμα, τα όσπρια διαθέτουν λιγότερη μεθειονίνη (απαραίτητο αμινοξύ) σε σχέση με το κρέας και τα δημητριακά λιγότερη λυσίνη, ένα άλλο απαραίτητο αμινοξύ. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να υπάρχει ισάξια πρόσληψη απαραίτητων αμινοξέων από φυτικές πηγές, καθώς μπορεί να καταναλωθεί ένα τρόφιμο συνδυαστικά με κάποιο άλλο για να συμπληρωθεί η σύσταση απαραίτητων αμινοξέων. Επομένως η ποικιλία φυτικών τροφών μπορεί να εξασφαλίσει την πληρότητα φυτικής πρωτεΐνης.
