Σε παγκόσμιο επίπεδο, η ταχύτατη αύξηση του ποσοστού των ανθρώπων που το βάρος τους είναι πάνω ή πολύ περισσότερο του φυσιολογικού αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα υγείας. Και αυτό διότι συμβάλλει στην εμφάνιση σοβαρών ή ακόμα και απειλητικών για τη ζωή ασθενειών, όπως καρδιαγγειακά και ογκολογικά νοσήματα. Πέραν αυτών ευθύνεται για την ανάπτυξη παθήσεων που μειώνουν την ποιότητα ζωής των ασθενών, όπως η οστεοαρθρίτιδα, ή που οδηγούν σε ασθένειες που προκαλούν πρόωρο θάνατο, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 ο οποίος ευθύνεται, για παράδειγμα, για τη στεφανιαία νόσο.
Επιπλέον, επηρεάζει ψυχολογικά τους ασθενείς, αλλά και οικονομικά, τόσο τους ίδιους όσο και την πολιτεία. Επομένως είναι απαραίτητη η λήψη μέτρων κατά της παχυσαρκίας και η εύρεση στρατηγικών που θα διευκολύνουν τους ασθενείς στην απώλεια του πλεονάζοντος βάρος τους.
Γιατί παχαίνουμε;
Παρότι η παχυσαρκία είναι μια πολυπαραγοντική νόσος, ο κύριος παράγοντας αύξησης του σωματικού βάρους είναι το θετικό ενεργειακό ισοζύγιο. Δηλαδή η υψηλή ενεργειακή πρόσληψη μέσω ακατάλληλης διατροφής και τη χαμηλή ενεργειακή δαπάνη, λόγω σωματικής αδράνειας.
Το πρωινό
Το πρωινό γεύμα, το γεύμα δηλαδή που καταναλώνεται μετά από παρατεταμένη περίοδο νηστείας, έχει βρεθεί πολλές φορές στο στόχαστρο των ερευνητών που επιθυμούν να μάθουν εάν βοηθά στην απώλεια κιλών ή όχι και με ποιον τρόπο.
Έχουν ανακαλύψει ότι όσοι παίρνουν πρωινό έχουν μειωμένα επίπεδα γκρελίνης (ένα πεπτίδιο που καταστέλλει την όρεξη) και περισσότερη ενεργειακή δαπάνη.
Όσοι το παραλείπουν είναι πιθανό να υποστούν αρνητικές επιπτώσεις στον κιρκάδιο ρυθμό -όπως η απορρύθμιση του μεταβολισμού- με συνέπειες που σχετίζονται με τη διαχείριση του βάρους. Οι αρμόδιοι φορείς σε όλον τον κόσμο συμφωνούν ότι η καθημερινή κατανάλωση πρωινού είναι απαραίτητη για την παροχή επαρκούς πρόσληψης μακρο- και μικροθρεπτικών συστατικών, τη διατήρηση του σωματικού βάρους και τη βελτίωση των γνωστικών λειτουργιών.
Τα στοιχεία από μελέτες παρατήρησης δείχνουν ότι σε πραγματικές συνθήκες, η παράλειψη του πρωινού γεύματος μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του σωματικού βάρους και εμφάνιση παχυσαρκίας, ωστόσο απαιτούνται περισσότερες μελέτες για το θέμα.
Ο μύθος
Είναι γνωστή σε όλους η φράση «Να τρως το πρωί σαν βασιλιάς, το μεσημέρι σαν πρίγκιπας και το βράδυ σαν ζητιάνος». Κάνει όντως, όμως, τη διαφορά η ώρα που θα επιλέξουμε να φάμε το πιο πλούσιο γεύμα μας; Μπορεί πράγματι το πρωινό γεύμα να οδηγήσει σε απώλεια κιλών και να επηρεάσει εν γένει το σωματικό βάρος; Και αν ναι, με ποιο τρόπο;
Η μελέτη
Σύμφωνα με μια νέα μελέτη που εξέτασε τις επιπτώσεις στο βάρος εάν κάποιος τρώει το πλουσιότερο γεύμα του το πρωί ή το βράδυ, η ώρα δεν επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο το σώμα του μεταβολίζει τις θερμίδες. Ωστόσο, οι άνθρωποι που έτρωγαν το μεγαλύτερο γεύμα τους το πρωί αισθάνονταν λιγότερο πεινασμένοι μέσα στην ημέρα, γεγονός που θα μπορούσε να ευνοήσει την ευκολότερη απώλεια βάρους.
Στη μελέτη αυτή συμμετείχαν υγιή άτομα που ήταν υπέρβαρα ή παχύσαρκα, ώστε να ελεγχθεί η διατροφή τους και να μετρηθεί ο μεταβολισμός τους κατά τη διάρκεια μιας συγκεκριμένης χρονικής περιόδου. Ο συνολικός αριθμός των ανθρώπων που την ολοκλήρωσαν ήταν 30 (16 άνδρες και 14 γυναίκες). Σε καθέναν από αυτούς ανατέθηκε τυχαία είτε να τρώει ένα πλούσιο πρωινό είτε πλούσιο βραδινό. Όλοι τους, ωστόσο, έπαιρναν τον ίδιο αριθμό θερμίδων, οι οποίες επιμεριζόταν σε πρωτεΐνες, υδατάνθρακες και λιπαρά σε ποσοστά 30%, 35% και 35%, αντιστοίχως. Επίσης, όλοι τους ακολούθησαν και τους δύο τύπους διατροφής, με μεσοδιάστημα 1 εβδομάδας, κατά τη διάρκεια της οποίας τα γεύματα ήταν ισορροπημένα θερμιδικά.
Οι συνολικές ημερήσιες ενεργειακές δαπάνες των συμμετεχόντων μετρήθηκαν με μια τεχνική που εξετάζει τη διαφορά μεταξύ των ρυθμών εναλλαγής του υδρογόνου και του οξυγόνου του νερού του σώματος σε συνάρτηση με την παραγωγή διοξειδίου του άνθρακα.
Τα ευρήματα, που δημοσιεύθηκαν στο Cell Metabolism, έδειξαν ότι οι ενεργειακές δαπάνες και η συνολική απώλεια βάρους ήταν οι ίδιες για τις δίαιτες με πρωινή και βραδινή επιβάρυνση. Τα άτομα έχασαν κατά μέσο όρο λίγο πάνω από 3 κιλά κατά τη διάρκεια κάθε μιας από τις περιόδους των τεσσάρων εβδομάδων.
Όμως, οι συμμετέχοντες ανέφεραν ότι η όρεξή τους ήταν μειωμένη τις ημέρες που έτρωγαν πλουσιότερο πρωινό και ότι ένιωθαν κορεσμό καθ’ όλη τη διάρκεια της υπόλοιπης ημέρας, γεγονός που θα μπορούσε να συμβάλει σε αλλαγές συμπεριφοράς (μειωμένη πρόσληψη θερμίδων αργότερα μέσα στην ημέρα), οι οποίες θα υποστήριζαν μεγαλύτερη απώλεια κιλών.
Επόμενος στόχος της ερευνητικής ομάδας είναι να εξετάσει το πώς η ώρα της ημέρας επηρεάζει τον μεταβολισμό, διεξάγοντας μελέτες παρόμοιες με αυτή που περιγράφεται εδώ σε άτομα που κάνουν εκ περιτροπής εργασία. Είναι πιθανό τα άτομα αυτά να έχουν διαφορετικές μεταβολικές αντιδράσεις λόγω της διαταραχής των κιρκάδιων ρυθμών τους.
Πάντως οι ερευνητές επιβεβαίωσαν για άλλη μια φορά ότι καμία δίαιτα ή χρόνος λήψης των περισσότερων θερμίδων δεν ταιριάζει σε όλους. Ο κάθε οργανισμός είναι διαφορετικός όπως και οι ρυθμοί του. Επομένως, απαιτείται εξατομικευμένη προσέγγιση από έμπειρο διαιτολόγο προκειμένου να στεφθεί με επιτυχία η προσπάθεια απώλειας βάρους.
